قبل از هر چیزی شاید بهتر باشد به ریشه دو کلمه “شیشه” و “کریستال” اشاره کنیم. شیشه یک نام کلی است که زیرمجموعه های فراوانی همچون پیرکس، کوارتز و … دارد…

شیشه و کریستال چه تفاوت هایی دارند؟

کریستال نیز یکی از همین زیرمجموعه هاست که فرایند تولید آن مشابه شیشه است اما از مواد اولیه متفاوتی ساخته می شود. بنابراین می توان گفت تمام کریستال ها در واقع نوعی شیشه هستند، اما هر نوع شیشه ای نمی تواند به عنوان کریستال شناخته شود.

از لحاظ علمی کریستال ماده ای است که اتم ها، مولکول ها و یا حتی یون های تشکیل دهنده آن دارای ساختاری منظم هستند و در هر سه جهت فضایی گسترش پیدا کرده اند. جالب است بدانید چنین ساختاری که به ساختار کریستالی نیز معروف است به صورت کاملا طبیعی روی کره زمین نیز تشکیل می شود. این در حالیست که شیشه ساختاری نامنظم دارد و فرایند تولید آن به طور مصنوعی در کارخانجات صورت می پذیرد.

بر اساس تحقیقات صورت گرفته در اتحادیه اروپا ظرف کریستال دارای سه شاخصه اصلی است که آن را نسبت به سایر شیشه ها متمایز می کند: شیشه کریستال حاوی حداقل ۲۴ درصد سرب است، چگالی کریستال بیش از ۲٫۹۰ است، و در نهایت شاخص انعکاس نور (بازتاب) کریستال برابر با  ۱٫۵۴۵ می باشد. از لحاظ ظاهری نیز اصطلاح کریستال معمولا به شیشه های ظریف تر و درخشان تر از شیشه های معمولی نسبت داده می شود. اما با این وجود نمی توان برای تشخیص کریستال از شیشه تنها به تفاوت های ظاهری اتکا کرد. همانطور که اشاره کردیم تفاوت شیشه و کریستال در سه ویژگی خلاصه می شود که از میان آن ها وجود محتوای سرب (۲۴ درصد یا بیشتر) در بدنه کریستال مهم ترین عامل تعیین کننده است. علاوه بر آن سیلیکات، کربنات سدیم یا پتاس، و تعدادی دیگر از افزودنی ها نیز در فرایند تولید کریستال استفاده می شوند. گاهی اوقات نیز اکسید باریم جایگزین اکسید سرب می شود تا کریستال بدون سرب یا کریستالایت تولید شود که در ادامه به طور مفصل به آن خواهیم پرداخت.

از سوی دیگر پرکاربرد ترین نوع شیشه ای که امروزه در صنایع گوناگون از جمله تولید ظروف پذیرایی مورد استفاده قرار می گیرد از سه ماده اصلی سیلیکات (شن)، کربنات سدیم و آهک تشکیل شده است. فرایند تولید این نوع شیشه با توجه به در دسترس بودن مواد اولیه آن به هزینه بالایی نیاز ندارد. جالب است بدانید انواع دیگری از شیشه نیز وجود دارند که از میان آن ها پیرکس (شیشه بوروسیلیکات) مربوط ترین گزینه به بحث ما است.

با توجه به اینکه در هنگام خرید کریستال از فروشگاه های سطح شهر یا وبسایت های فروش کریستال امکان اندازه گیری محتوای سرب به کار رفته در ظروف وجود ندارد، در ادامه تعدادی از تفاوت های ظاهری کریستال اصل و شیشه اشاره را به شما نشان خواهیم داد. به منظور بهره گیری از روش های تشخیص کریستال اصل کافیست بدنه ظروف را لمس کنید و با توجه به نکات زیر آن را در دسته بندی شیشه یا کریستال قرار دهید.

شفافیت

محصولات کریستالی شفافیت فوق العاده بالایی دارند که آن ها را به گزینه ای ایده آل جهت تزیینات و دکوراسیون تبدیل کرده است. در مقابل شیشه معمولی دارای بدنه ای نسبتا مات است و زمانی که در مقابل نور قرار می گیرد این نقطه ضعف را به وضوح نشان می دهد.

وزن

همانطور که می دانید سرب جزو فلزات سنگین به حساب می آید و وجود آن در بدنه محصولات کریستالی باعث می شود این نوع ظروف وزن بیشتری نسبت به محصولات شیشه ای داشته باشند.

استحکام

به طور کلی شیشه از استحکام بیشتری نسبت به کریستال برخوردار می باشد. به همین دلیل است که ظروف کریستالی شیک و درجه یک معمولا در مناسبت های خاص مورد استفاده قرار می گیرند و از سوی دیگر شیشه های معمولی گزینه بهتری برای مصارف روزمره هستند.

صدا

زمانی که با یک شیء فلزی به بدنه کریستال ضربه می زنید، صدایی طولانی همچون “پیــــنگ” شنیده می شود. این در حالیست که انجام همین آزمایش برای ظروف شیشه ای منجر به تولید صدایی خشک و کوتاه می شود.

ضخامت، طرح و نقش

وجود محتوای سرب در کریستال در درجه اول باعث کاهش دمای مورد نیاز در طول فرایند تولید می شود، و از سوی دیگر خاصیت نرم بودن و حالت پذیری را به بدنه ظرف اضافه می کند. چنین ویژگی هایی به تولید کنندگان اجازه می دهد ظروف کریستالی را با ضخامت به مراتب کمتر از ظروف شیشه ای تولید کنند و نقش های فوق العاده ظریف را با جزییات بالا روی بدنه آن ها طراحی نمایند.